Her gün, 5 yaşın altındaki 700'den fazla çocuk, yetersiz su, sanitasyon ve hijyene bağlı ishalden ölmektedir. Yetersiz sanitasyon ayrıca 2,4 milyar insan için de sorundur; Bu insanlar kolera, tifo ve diğer su kaynaklı hastalıkların tehdidi altındadır. Dünya nüfusunun neredeyse üçte ikisi yani yaklaşık dört milyar insan her yıl en az bir ay şiddetli su kıtlığı yaşamaktadır ve 2025 yılına kadar dünya nüfusunun yarısı su kıtlığı ile karşı karşıya kalan bölgelerde yaşıyor olabilir.
Su kıtlığı dünya çapında büyüyen bir endişedir. Aşırı kullanım, artan talep, kirlilik, kötü yönetim, alt yapı eksikliği ve küresel ısınma nedeniyle hava düzenindeki değişiklikler tatlı su mevcudiyetini etkileyen temel stres faktörlerini oluşturur.Dünya çapında birçok büyük şehir su krizi riski altındadır ve önümüzdeki on yıllarda çoğu ülkede su stresinin artması, bölgesel istikrarı tehdit etmesi ve zorunlu göç olasılığını artırması bekleniyor. Ayrıca, suyun mevcudiyeti konusu yalnızca bir insan sorunu değildir; göllere, nehirlere ve akarsulara olan taleplerimiz ekosistemlere ve su gerektiren doğal süreçlere önemli ölçüde zarar verebilir.
Tatlı Su Kaynaklarını Korumak ya da Su Krizi Neden Bu Kadar Önemli ?
 |
| Gettyimages- Yaklaşan Su Krizi Tüm Dünyayı Uyarıyor |
Özetle yaşamın devamı yeterli ve iyi kalitede suyun varlığına bağlıdır. Yerküre üzerindeki suyun tamamı beş litrelik bir şişeye doldurulsa, biz insanların erişebileceği tatlı su miktarı yalnızca bir yemek kaşığı kadar olacaktır. Başka bir deyişle, erişilebilir tatlı su miktarı, dünyanın toplam su varlığının yüzde 1’inden bile az. Yeterli miktarda ve kaliteli bir suyun varlığı, tatlı su ekosistemlerinin olduğu kadar, gıda güvencesinin ve sürdürülebilir kalkınmanın, dolayısıyla insanlığın geleceğinin de temel koşuludur. Tatlı su kaynaklarını korumak işte bu yüzden çok önemli.
21. yüzyılda karşımıza çıkan başlıca zorluk, su kaynaklarının kısıtlı olmasıdır. Gıda güvenliği ve enerji güvencesi, ekonomik büyüme, iklim değişikliğiyle mücadele ve biyolojik çeşitlilik kaybının önlenmesi gibi birçok konunun temelinde su kaynaklarının sürdürülebilirliği var.Bu nedenle, su kaynaklarının kısıtlı olması veya aşırı kullanımı artık hepimizi ilgilendiriyor.
Dünyadaki küresel çapta tatlı su harcamalarımızın dağılımı şu şekilde:
%70 Tarım,
%19 Sanayi,
%11 Belediyeler
Su Krizinin Nedenleri
İnsan nüfusu, barajlar, su kuyuları, geniş sulama sistemleri, medeniyetlerin büyümesine ve gelişmesine izin veren diğer yapılar inşa ederek dünyanın birçok doğal su kaynağını başarıyla kullandı. Ancak su sistemleri giderek daha fazla stres altında ve bazı nehirler, göller ve akiferler (çakıl ve kum dolu yeraltı su havzaları) sayısı artarak kuruyor. |
| Gettyimages- Yaklaşan Su Krizi Tüm Dünyayı Uyarıyor-Güvenli suya erişim eksikliği, Somali'nin hemen hemen tüm bölgelerinde göze çarpan bir özelliktir. Somalililerin sadece %45'inin iyileştirilmiş su kaynaklarına erişimi var ve bu da su kaynaklı hastalıkların salgın riskini artırıyor. |
Günümüzde iklimdeki bir değişiklik, öncelikle sudaki bir değişiklikle hissedilmektedir. İklim değişikliği, aşırı hava olaylarına, öngörülemeyen su mevcudiyetine, su kıtlığının artmasına ve su kaynaklarının kirlenmesine yol açarak hava modellerini bozuyor. Bu tür etkiler ise başta çocukların hayatta kalmak için ihtiyaç duyduğu suyun miktarını ve kalitesini büyük ölçüde etkileyebilir.
2001 ve 2018 yılları arasındaki doğal afetlerin yaklaşık yüzde 74'ü, kuraklık ve sel dahil olmak üzere suyla ilgiliydi. Bu tür olayların sıklığı ve yoğunluğunun yalnızca iklim değişikliği ile artması bekleniyor.
Afetler meydana geldiğinde, tüm su kaynaklarını yok edebilir veya kirletebilir, bu da çocukların özellikle savunmasız olduğu kolera ve tifo gibi hastalıklara yakalanma riskini artırır.
Yükselen deniz seviyeleri, milyonlarca insanın güvendiği su kaynaklarını tehlikeye atarak tatlı suyun tuzlu hale gelmesine neden oluyor.
Artan sıcaklıklar, tatlı su kaynaklarında ölümcül patojenlere yol açarak suyu insanların içmesi için tehlikeli hale getirebilir.
Suyu daha verimli kullanmak ve güneş enerjili su sistemlerine geçiş, sera gazlarını azaltacak ve çocukların geleceğini korumamıza yardımcı olacaktır.
2. Kirlilik
Su kirliliğine, çiftliklerde yıkanan pestisitler ve gübreler, arıtılmamış atık sular ve endüstriyel atıklar dahil olmak üzere birçok kaynak sebep olur. Birçok kirletici yer altı akiferlerine sızabileceğinden, yer altı suyu bile güvenli olmaktan çıkar. İnsan atıklarından kaynaklanan zararlı bakteriler bazen güvenli su içmeyi ve yüzmeyi hızlı bir şekilde engeller.
Diğer durumlarda örneğin endüstriyel işlemlerden kaynaklanan toksik maddeler gibi veya çevrede ve besin zincirinde biriken kirliliğin sonuçlarının ise yıllar içerisinde ortaya çıkması kaçınılmazdır.
3. Tarım
Tarım, dünyada erişilebilir tatlı suyunun %70'ini kullanıyor; ve bunun yaklaşık %60'ı, sızdıran sulama sistemleri, verimsiz uygulama yöntemleri ve yetiştirildikleri çevreye uygun olmayıp çok sulama isteyen mahsullerin yetiştirilmesi nedeniyle boşa gidiyor. Suyun bu israflı kullanımı nehirleri, gölleri ve yer altı akiferlerini kurutuyor. Hindistan, Çin, Avustralya, İspanya ve Amerika Birleşik Devletleri dahil olmak üzere büyük miktarlarda gıda üreten birçok ülke su kaynakları limitlerine ulaştı veya ulaşmaya çok yakın durumda. Tüm bunlara hem insanları hem de diğer türleri etkileyen, yanlış kullanılan gübreler ve böcek ilaçları yoluyla kayda değer tatlı su kirliliği yarattığı gerçeği de ekleniyor.
4. Nüfus Artışı
Son 50 yılda insan nüfusu iki katından fazla arttı. Bu hızlı büyüme, beraberinde ekonomik gelişme ve sanayileşme ile birlikte dünya çapında su ekosistemlerini dönüştürdü ve büyük bir biyolojik çeşitlilik kaybına neden oldu. Bugün dünya nüfusunun %41'i su stresi altındaki nehir havzalarında yaşamaktadır. Tatlı su kullanımı sürdürülemez seviyelerde devam ettikçe, su mevcudiyeti ile ilgili endişeler artıyor. Ayrıca, bu nüfus artışının gıda, barınma ve giyecek ihtiyacı da var, bu da mal ve enerji üretimi yoluyla tatlı su üzerinde ek baskıya neden oluyor.
 |
| Gettyimages- Yaklaşan Su Krizi Tüm Dünyayı Uyarıyor |
Su Krizi İçin Çözümler
Su kıtlığının ele alınması multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Su kaynakları, ekosistem işleyişinden taviz vermeden ekonomik ve sosyal refahı eşit bir şekilde maksimize etmek amacıyla yönetilmelidir.Yaklaşan su krizi için dünya çapında bir dizi çevresel, ekonomik ve mühendislik çözümler önerilir.
Çevre politikası
Sulak alanlar ve ormanlar gibi suyu doğal olarak toplayan, filtreleyen, depolayan ve serbest bırakan ekosistemlerin korunması ve restorasyonu, su kıtlığına karşı mücadelede kilit bir stratejidir. Tatlı su ekosistemleri ayrıca besin geri dönüşümü ve taşkın koruması gibi bir dizi başka ekosistem hizmeti de sağlar. Ekonomik ve sosyal değeri olan bu ekolojik süreçleri ancak bozulmamış bir ekosistem destekleyebilir. Bununla birlikte, doğal alanlar genellikle ekolojik önemler arasında göz önünde bulundurularak değerlendirilmez. Hatta daha acil ekonomik faydalar için yok edilir veya bozulur.
Ekonomik ve sosyal çözümler
Fabrikalar gibi suya çok fazla ihtiyacı olan kullanıcılara uygulanan bir su vergisi, sanayide ve tarımda israf edilen su tüketimini caydırırken, hanelerdeki su fiyatlarını etkilemeden bırakabilir. Birçok yerde, tuvaletler ve duş başlıkları gibi suyu boşa harcayan cihazların değiştirilmesi için indirimleri yaygınlaştırmak ise uygun maliyetli başka bir alternatif olacaktır.
Endüstriyel tarım, pestisit ve gübre akışından ve hayvan atıklarından kaynaklanan su kirliliğine önemli bir katkıda bulunur. Organik tarımı ve diğer sürdürülebilir tarım uygulamalarını teşvik eden politikalar, su kaynaklarının tarımsal kirleticilerden korunmasına hizmet eder.
Ayrıca birçok tarım alanı, temel sulama yöntemi olarak basit sulama uyguladığından çiftçileri potansiyel su kaybı konusunda eğitmek, su kullanımını azaltma hedefleri belirlemek ve sulama iyileştirmeleri ile su koruma teknolojilerini finanse etmek, tarımda israflı su kullanımının azaltılmasına yardımcı olabilir.
mühendislik teknolojileri
Bir dizi su kıtlığı sorunu, geleneksel mühendislikle, genellikle anında fayda sağlayacak şekilde ele alınabilir. En belirgin çözümlerden biri altyapı onarımıdır. Özellikle az gelişmiş ülkelerde kurulum ve bakım maliyetlerini düşürmenin yollarını bulmak, çevreye fayda sağlayan ve iklim değişikliğinin etkilerini ele alan mühendislik çözümleri tasarlamak gereklidir.
Tuzdan arındırma
Tuzdan arındırma , tuzlu yer altı suyuna veya deniz suyuna erişimi olan bölgelerde su kıtlığı sorunlarını azaltmak için önerilmiştir. Gerçekten de, tuzdan arındırılmış su, Suudi Arabistan gibi bir dizi yoğun nüfuslu kurak bölgede belediye su kaynaklarının ana kaynağıdır. Bununla birlikte, mevcut tuzdan arındırma teknolojisi, genellikle fosil yakıtlar şeklinde önemli miktarda enerji gerektirir ve pahalıdır ve genellikle sadece tatlı su kaynaklarının bulunmadığı yerlerde kullanılır. Ayrıca, tuzdan arındırma tesisleri tarafından üretilen sera gazı emisyonları ve atıklar önemli çevresel zorluklar oluşturmaktadır.
Atık suyun dönüştürülmesi
Atık su, nüfusun arttığı ve su kaynaklarının sınırlı olduğu şehir veya kasabalarda değerli bir kaynak olabilir. Sınırlı tatlı su kaynakları üzerindeki yükü hafifletmeye ek olarak, atık suyun yeniden kullanımı, aldıkları kirli atık deşarjlarını azaltarak akarsuların ve göllerin kalitesini iyileştirebilir. Atık su, mahsul ve peyzaj sulama, yer altı suyu besleme veya rekreasyon amaçlı olarak geri kazanılabilir ve yeniden kullanılabilir.
Yağmur suyu hasadı
Bahçecilik ve çamaşır yıkama gibi içilemez işlevler için yağmur suyu hasadı, hem kamu tatlı su kaynaklarına olan talebi hem de yağmur suyu altyapısı üzerindeki yükü önemli ölçüde azaltabilir.
Türkiye’de 25 su havzası vardır. Her havza kendi içerisinde farklı dinamiklere ve sorunlara sahiptir. Örneğin, Büyük Menderes ve Ergene havzalarında kirlilik sorunu daha ön plandayken, yarı kurak iklime sahip Konya Kapalı Havzası’nda tarımda aşırı su kullanımı veya havzalar arası su transferi konuları öne çıkar.
Başka ülkelerde de gördüğümüz su miktarı ile nüfusun oransal dağılımı arasındaki eşitsizlik sorunu Türkiye’de de mevcut. Ülkemizdeki toplam nüfusun yüzde 28’i Marmara Bölgesi’nde yaşarken, buradaki havzalar toplam su akışının sadece yüzde 4’lük kısmını toplamaktadır. Meriç, Ergene, Gediz, Büyük Menderes, Burdur Gölü, Akarçay, Konya ve Asi Nehri havzalarında yüzey ve yer altı suyu kullanımı, su kaynaklarının kendini yenileyebilme kapasitesini aşmış durumdadır. Bu durum havzalar üzerindeki baskıyı arttırarak, doğal ekosistemler için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.
Kaynak:
https://www.wwf.org.tr/calismalarimiz/tatli_su/
https://www.statista.com/statistics/478870/leading-cities-by-highest-freshwater-prices/
https://www.statista.com/statistics/478888/leading-cities-based-on-lowest-freshwater-prices/
https://www.numbeo.com/cost-of-living/country_price_rankings?itemId=7
https://water.org/our-impact/water-crisis/global-water-crisis/
https://www.vedantu.com/biology/causes-of-water-scarcity
https://www.britannica.com/explore/savingearth/water-crisis
https://www.britannica.com/explore/savingearth/water-scarcity-problem/
https://www.worldwildlife.org/threats/water-scarcity#:~:text=Billions%20of%20People%20Lack%20Water,may%20be%20facing%20water%20shortages.
https://public.wmo.int/en/media/press-release/wake-looming-water-crisis-report-warns
https://www.unicef.org/stories/water-and-climate-change-10-things-you-should-know#:~:text=Climate%20change%20exacerbates%20water%20stress,competition%20for%20water%2C%20even%20conflict.&text=Rising%20sea%20levels%20are%20causing,millions%20of%20people%20rely%20on.
Fabrikalar gibi suya çok fazla ihtiyacı olan kullanıcılara uygulanan bir su vergisi, sanayide ve tarımda israf edilen su tüketimini caydırırken, hanelerdeki su fiyatlarını etkilemeden bırakabilir. Birçok yerde, tuvaletler ve duş başlıkları gibi suyu boşa harcayan cihazların değiştirilmesi için indirimleri yaygınlaştırmak ise uygun maliyetli başka bir alternatif olacaktır.
Endüstriyel tarım, pestisit ve gübre akışından ve hayvan atıklarından kaynaklanan su kirliliğine önemli bir katkıda bulunur. Organik tarımı ve diğer sürdürülebilir tarım uygulamalarını teşvik eden politikalar, su kaynaklarının tarımsal kirleticilerden korunmasına hizmet eder.
Ayrıca birçok tarım alanı, temel sulama yöntemi olarak basit sulama uyguladığından çiftçileri potansiyel su kaybı konusunda eğitmek, su kullanımını azaltma hedefleri belirlemek ve sulama iyileştirmeleri ile su koruma teknolojilerini finanse etmek, tarımda israflı su kullanımının azaltılmasına yardımcı olabilir.
mühendislik teknolojileri
Bir dizi su kıtlığı sorunu, geleneksel mühendislikle, genellikle anında fayda sağlayacak şekilde ele alınabilir. En belirgin çözümlerden biri altyapı onarımıdır. Özellikle az gelişmiş ülkelerde kurulum ve bakım maliyetlerini düşürmenin yollarını bulmak, çevreye fayda sağlayan ve iklim değişikliğinin etkilerini ele alan mühendislik çözümleri tasarlamak gereklidir.
Tuzdan arındırma
Tuzdan arındırma , tuzlu yer altı suyuna veya deniz suyuna erişimi olan bölgelerde su kıtlığı sorunlarını azaltmak için önerilmiştir. Gerçekten de, tuzdan arındırılmış su, Suudi Arabistan gibi bir dizi yoğun nüfuslu kurak bölgede belediye su kaynaklarının ana kaynağıdır. Bununla birlikte, mevcut tuzdan arındırma teknolojisi, genellikle fosil yakıtlar şeklinde önemli miktarda enerji gerektirir ve pahalıdır ve genellikle sadece tatlı su kaynaklarının bulunmadığı yerlerde kullanılır. Ayrıca, tuzdan arındırma tesisleri tarafından üretilen sera gazı emisyonları ve atıklar önemli çevresel zorluklar oluşturmaktadır.
Atık suyun dönüştürülmesi
Atık su, nüfusun arttığı ve su kaynaklarının sınırlı olduğu şehir veya kasabalarda değerli bir kaynak olabilir. Sınırlı tatlı su kaynakları üzerindeki yükü hafifletmeye ek olarak, atık suyun yeniden kullanımı, aldıkları kirli atık deşarjlarını azaltarak akarsuların ve göllerin kalitesini iyileştirebilir. Atık su, mahsul ve peyzaj sulama, yer altı suyu besleme veya rekreasyon amaçlı olarak geri kazanılabilir ve yeniden kullanılabilir.
Yağmur suyu hasadı
Bahçecilik ve çamaşır yıkama gibi içilemez işlevler için yağmur suyu hasadı, hem kamu tatlı su kaynaklarına olan talebi hem de yağmur suyu altyapısı üzerindeki yükü önemli ölçüde azaltabilir.
Türkiye'de Tatlı Su Kaynaklarının Güncel Durumu
Türkiye, sanılanın aksine su zengini bir ülke değildir. Aksine yılda kişi başına düşen 1.519 m³’lük su miktarı ile ‘su sıkıntısı çeken’ bir ülkedir. Türkiye nüfusunun 2030 yılında 100 milyona ulaşacağı ve kişi başına düşen su miktarının 1.120 m³’e gerileyeceği öngörülüyor. Diğer bir deyişle, artan nüfusu ve büyüyen kentleriyle Türkiye, ‘su fakiri’ olma yolunda ilerliyor.Türkiye’de 25 su havzası vardır. Her havza kendi içerisinde farklı dinamiklere ve sorunlara sahiptir. Örneğin, Büyük Menderes ve Ergene havzalarında kirlilik sorunu daha ön plandayken, yarı kurak iklime sahip Konya Kapalı Havzası’nda tarımda aşırı su kullanımı veya havzalar arası su transferi konuları öne çıkar.
Başka ülkelerde de gördüğümüz su miktarı ile nüfusun oransal dağılımı arasındaki eşitsizlik sorunu Türkiye’de de mevcut. Ülkemizdeki toplam nüfusun yüzde 28’i Marmara Bölgesi’nde yaşarken, buradaki havzalar toplam su akışının sadece yüzde 4’lük kısmını toplamaktadır. Meriç, Ergene, Gediz, Büyük Menderes, Burdur Gölü, Akarçay, Konya ve Asi Nehri havzalarında yüzey ve yer altı suyu kullanımı, su kaynaklarının kendini yenileyebilme kapasitesini aşmış durumdadır. Bu durum havzalar üzerindeki baskıyı arttırarak, doğal ekosistemler için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.
Kaynak:
https://www.wwf.org.tr/calismalarimiz/tatli_su/
https://www.statista.com/statistics/478870/leading-cities-by-highest-freshwater-prices/
https://www.statista.com/statistics/478888/leading-cities-based-on-lowest-freshwater-prices/
https://www.numbeo.com/cost-of-living/country_price_rankings?itemId=7
https://water.org/our-impact/water-crisis/global-water-crisis/
https://www.vedantu.com/biology/causes-of-water-scarcity
https://www.britannica.com/explore/savingearth/water-crisis
https://www.britannica.com/explore/savingearth/water-scarcity-problem/
https://www.worldwildlife.org/threats/water-scarcity#:~:text=Billions%20of%20People%20Lack%20Water,may%20be%20facing%20water%20shortages.
https://public.wmo.int/en/media/press-release/wake-looming-water-crisis-report-warns
https://www.unicef.org/stories/water-and-climate-change-10-things-you-should-know#:~:text=Climate%20change%20exacerbates%20water%20stress,competition%20for%20water%2C%20even%20conflict.&text=Rising%20sea%20levels%20are%20causing,millions%20of%20people%20rely%20on.
Yorumlar
Yorum Gönder