WHO: Sağlıklı Bir Yaşama Başlamak İçin 20 İpucu

Gettyimages- WHO: Sağlıklı Bir Yaşama Başlamak İçin 20 İpucu

Yeni bir on yılın başlangıcı, daha sağlıklı bir yaşam tarzı da dahil olmak üzere, kişinin yaşamını iyileştirmek için yeni kararları beraberinde getiriyor. Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) sağlıklı bir yaşama başlamak için ipuçları verdi.

WHO: Sağlıklı Bir Yaşama Başlamak İçin 20 İpucu

1. Sağlıklı bir beslenme düzeni uygulayın
Meyve, sebze, baklagiller, kuruyemişler ve kepekli tahıllar dahil olmak üzere farklı yiyeceklerin bir kombinasyonunu beslenmenize dahil etmelisiniz.

2. Daha az tuz ve şeker tüketin
Tuz alımınızı günde 5 grama, yani yaklaşık bir çay kaşığına kadar azaltmanız gerekmektedir. Yemek hazırlarken tuz, soya sosu, balık sosu ve diğer yüksek sodyumlu çeşnilerin miktarını sınırlayarak bu miktara ulaşmak daha kolay olacaktır. Aynı şekilde kullandığınız şeker miktarını da düşürmelisiniz.

3. Zararlı yağların alımını azaltın
Farklı yağ türleri vardır, ancak doymuş yağlar ve trans yağlar yerine doymamış yağlar tercih edilmelidir. WHO, doymuş yağların toplam enerji alımının %10'undan daha azına düşürülmesini önermektedir; trans yağlar toplam enerji alımının %1'inden daha azına düşürülmeli ve hem doymuş yağların hem de trans yağların doymamış yağlarla değiştirilmesi gerekmektedir.

Tercih edilen doymamış yağlar balık, avokado ve kuruyemişlerde; ayçiçeği, soya fasulyesi, kanola ve zeytinyağında bulunur; doymuş yağlar yağlı et, tereyağı, hurma, hindistancevizi yağı, krema ve peynirde bulunur; trans yağlar fırınlanmış ve kızartılmış gıdalarda, paketlenmiş atıştırmalıklarda, dondurulmuş pizza, kurabiye, bisküvi ve ezmeler gibi gıdalarda bulunur.

4. Alkolün zararlı kullanımından kaçının
İçmek için güvenli bir seviye yoktur. Alkol tüketmek, alkol bağımlılığı da dahil olmak üzere zihinsel ve davranışsal bozukluklar, karaciğer sirozu gibi önemli bulaşıcı olmayan hastalıklar, bazı kanserler ve kalp hastalıkları gibi sağlık sorunlarına ve ayrıca trafik kazalarına yol açabilir.

5. Sigara içmeyin
Sigara tütünü, akciğer hastalığı, kalp hastalığı ve felç gibi bulaşıcı olmayan hastalıklara neden olur. Tütün sadece doğrudan içenleri değil, sigara içmeyenleri bile pasif içicilik yoluyla öldürür. 

Şu anda sigara içiyorsanız, bırakmak için çok geç değil. Bunu yaptığınızda, anında ve uzun vadeli sağlık yararları elde edeceksiniz. 

6. Aktif olun
Fiziksel aktivite, enerji harcaması gerektiren, iskelet kasları tarafından üretilen herhangi bir vücut hareketi olarak tanımlanır. Bu, çalışırken, oynarken, ev işlerini yaparken, seyahat ederken ve eğlence amaçlı uğraşırken yapılan egzersiz ve faaliyetleri içerir. İhtiyacınız olan fiziksel aktivite miktarı yaş grubunuza bağlıdır ancak 18-64 yaş arası yetişkinler hafta boyunca en az 150 dakika orta yoğunlukta fiziksel aktivite yapmalıdır. Haftalık aktivite saatinizi 300 dakikaya çıkarmalısınız.

7. Tansiyonunuzu düzenli olarak kontrol edin
Hipertansiyon veya yüksek tansiyon "sessiz katil" olarak adlandırılır. Bunun nedeni, hipertansiyonu olan birçok kişinin, herhangi bir semptomu olmayabileceğinden, sorunun farkında olmayabilmesidir. Hipertansiyon kontrolsüz bırakılırsa kalp, beyin, böbrek ve diğer hastalıklara yol açabilir. Rakamlarınızı öğrenmek için kan basıncınızı bir sağlık çalışanına düzenli olarak kontrol ettirin. Tansiyonunuz yüksekse bir sağlık çalışanının tavsiyesini alın. Bu, hipertansiyonun önlenmesi ve kontrolünde hayati önem taşır.

8. Test yaptırın
Kendinizi test ettirmek, özellikle HIV, Hepatit B, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) ve tüberküloz (TB) söz konusu olduğunda, sağlık durumunuzu bilmek için önemli bir adımdır. Tedavi edilmediği takdirde bu hastalıklar ciddi komplikasyonlara ve hatta ölüme neden olabilir. Durumunuzu bilmek, bu hastalıkları önlemeye nasıl devam edeceğinizi veya pozitif olduğunuzu öğrenirseniz, ihtiyacınız olan bakım ve tedaviyi nasıl alacağınızı bileceğiniz anlamına gelir. 

9. Aşı olun
Aşı, hastalıkları önlemenin en etkili yollarından biridir. Aşılar, rahim ağzı kanseri, kolera, difteri, hepatit B, grip, kızamık, kabakulak, zatürre, çocuk felci, kuduz, kızamıkçık, tetanoz, tifo ve sarı humma gibi hastalıklara karşı koruma sağlamak için vücudunuzun doğal savunmasıyla birlikte çalışır.

10. Güvenli seks yapın
Cinsel sağlığınıza bakmak, genel sağlığınız ve iyiliğiniz için önemlidir. HIV ve gonore ve frengi gibi cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonları önlemek için güvenli seks yapın. Sizi HIV'den koruyacak ön temas profilaksisi (PrEP) ve sizi HIV ve diğer CYBE'lerden koruyacak prezervatifler gibi mevcut önleme araçları vardır.

11. Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı kapatın
Grip, zatürre ve tüberküloz gibi Kahverengi Hastalıklar hava yoluyla bulaşır. Enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında, bulaşıcı damlacıklar havada kalabilir ve başkalarına geçebilir. Öksürük veya hapşırma hissettiğinizde ağzınızı yüz maskesiyle kapattığınızdan emin olun veya bir mendil kullanın ve dikkatlice atın. Öksürürken veya hapşırırken yakınınızda mendil yoksa ağzınızı mümkün olduğunca dirseğinizin kıvrımı (veya içi) ile kapatın.

12. Sivrisinek ısırıklarını önleyin
Sivrisinekler, dünyadaki en ölümcül hayvanlardan biridir. Dang humması, chikungunya, sıtma ve lenfatik filaryaz gibi hastalıklar sivrisinekler tarafından bulaşır. Kendinizi ve sevdiklerinizi sivrisinek kaynaklı hastalıklardan korumak için basit önlemler alabilirsiniz. Bilinen sivrisinek kaynaklı hastalıkların olduğu bir bölgeye seyahat ediyorsanız, Japon ensefaliti ve sarı humma gibi hastalıkları önlemek amaçlı bir aşı için veya sıtma ilaçları almanız gerekiyorsa doktora danışın. Açık renkli, uzun kollu gömlekler ve pantolonlar giyin ve böcek kovucu kullanın. Evde, sivrisinek üreme alanlarını yok etmek için pencere ve kapı perdeleri kullanın, cibinlik kullanın ve çevrenizde çöp bırakmayarak düzenli olarak temizlik yapın.

13. Trafik yasalarına uyun
Trafik kazaları dünya çapında bir milyondan fazla can aldı ve milyonlarcası da yaralandı. Yetişkinler için emniyet kemeri, çocuklarınız için çocuk koltuğu, motosiklet veya bisiklet sürerken kask takmak, alkollü araç kullanmamak, araç kullanırken cep telefonu kullanmamak gibi kurallara uyarak trafik kazalarını kendiniz de önleyebilirsiniz. 

14. Sadece güvenli su için
Güvenli olmayan su içmek kolera, ishal, hepatit A, tifo ve çocuk felci gibi su kaynaklı hastalıklara yol açabilir. Küresel olarak, en az 2 milyar insan dışkıyla kontamine bir içme suyu kaynağı kullanıyor. İçtiğiniz suyun güvenli olduğundan emin olmak için su imtiyaz sahibinize ve su doldurma istasyonuna danışın. Su kaynağınızdan emin olmadığınız bir ortamda suyunuzu en az bir dakika kaynatın. Bu, sudaki zararlı organizmaları yok edecektir. İçmeden önce doğal olarak soğumaya bırakın.

15. 0-2 yaş ve üzeri bebekleri emzirin
Emzirme, yeni doğanlar ve bebekler için ideal mamayı sağlamanın en iyi yoludur. DSÖ, annelerin doğumdan sonraki bir saat içinde emzirmeye başlamalarını önermektedir. Bebeğin sağlıklı büyümesi için ilk altı ay anne sütü çok önemlidir. Emzirmenin iki yıl ve daha fazlasına kadar sürdürülmesi önerilir. Emzirmek, bebeklere faydalı olmasının yanı sıra meme ve yumurtalık kanseri, tip II diyabet ve doğum sonrası depresyon riskini azalttığı için anne için de iyidir.

16. Kendinizi kötü hissediyorsanız güvendiğiniz biriyle konuşun
Depresyon , dünya çapında 260 milyondan fazla insanın etkilendiği yaygın bir hastalıktır. Depresyon kendini farklı şekillerde gösterebilir, ancak kendinizi umutsuz veya değersiz hissetmenize neden olabilir veya olumsuz ve rahatsız edici düşünceleri çok fazla düşünebilir veya ezici bir acı hissine sahip olabilirsiniz. Bunu yaşıyorsanız, yalnız olmadığınızı unutmayın. Nasıl hissettiğiniz hakkında bir aile üyesi, arkadaş, meslektaş veya akıl sağlığı uzmanı gibi güvendiğiniz biriyle konuşun. Kendinize zarar verme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunuzu düşünüyorsanız, toplum ruh sağlığı merkezini arayabilir ve hemen bir psikolog ya da psikiyatriste başvurabilirsiniz.

17. Antibiyotikleri yalnızca reçete edildiği şekilde alın
Antibiyotik direnci, neslimizdeki en büyük halk sağlığı tehditlerinden biridir. Antibiyotikler güçlerini kaybettiğinde, bakteriyel enfeksiyonların tedavisi zorlaşır, bu da daha yüksek tıbbi maliyetlere, daha uzun hastanede kalışlara ve artan ölüm oranlarına yol açar. İnsanlarda ve hayvanlarda yanlış ve aşırı kullanım nedeniyle antibiyotikler güçlerini kaybetmektedir. Sadece kalifiye bir sağlık uzmanı tarafından reçete edildiğinde antibiyotik aldığınızdan emin olun. Ve reçete edildikten sonra, tedavi günlerini talimatlara göre tamamlayın. Antibiyotikleri asla paylaşmayın.

18. Ellerinizi uygun şekilde temizleyin
El hijyeni sadece sağlık çalışanları için değil herkes için kritik öneme sahiptir. Temiz eller bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önleyebilir. 

19. Yemeğinizi doğru şekilde hazırlayın
Zararlı bakteriler, virüsler, parazitler veya kimyasal maddeler içeren güvensiz gıdalar, ishalden kansere kadar 200'den fazla hastalığa neden olur. Marketten veya mağazadan yiyecek satın alırken etiket kontrolü yaptıktan sonra yiyeceğinizin güvenli olduğundan emin olmak için güvenli gıdanın beş anahtarını uyguladığınızdan emin olun: (1) temiz tutun; (2) çiğ ve pişmiş olarak ayırın; (3) iyice pişirin; (4) yiyecekleri güvenli sıcaklıklarda tutmak; ve (5) güvenli su ve hammadde kullanın.

20. Düzenli check-up yaptırın
Düzenli kontroller, sağlık sorunlarını başlamadan önce bulmanıza yardımcı olabilir. Size en yakın sağlık kuruluşuna giderek düzenli olarak taramalarınızı gerçekleştirmelisiniz.

Sağlıkla kalın...

Kaynak:
https://www.who.int/philippines/news/feature-stories/detail/20-health-tips-for-2020

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share