Astım nedir?
Astım, uzun süreli (kronik) bir akciğer hastalığıdır. Hava yolları tetikleyicilere (alerjenler ve tahriş edici maddeler) tepki verir. Bu nefes almayı zorlaştırır. Tetikleyicilere maruz kalındığında, aşağıdakiler gibi değişiklikler meydana gelebilir:
- Hava yolları şişer ve iltihaplanır.
- Hava yollarının etrafındaki kaslar kasılır.
- Daha çok mukus yapılır. Bu, mukus tıkaçlarına yol açar.
Tüm bu değişiklikler hava yollarını daraltır. Bu, havanın akciğerlerden çıkmasını zorlaştırır. Ve taze oksijen vücuda giremez.
Astıma ne sebep olur?
Uzmanlar astımın kesin nedenini bilmiyorlar. Kısmen genler aracılığıyla taşındığına inanıyorlar. Çevre kirliliği, enfeksiyonlar ve kimyasallar da astıma sebep olan faktörler arasındadır.
Egzersiz, astımı olan birçok insanda semptomlara neden olur. Egzersiz sırasında semptomlar ortaya çıkabilir. Egzersizden hemen sonra da ortaya çıkabilirler. Bazı insanlarda ise stres veya güçlü duygular semptomlara neden olabilir.
Astımı Ne Tetikler?
Bunların hepsi astım tetikleyicileri olabilir:
|
Alerjenler |
Solunum problemi |
|
|
|
|
Tahriş edici |
İlaçlar |
|
|
|
|
Diğer durumlar |
Diğer |
|
|
|
Astım için kimler risk altındadır?
En yaygın olanı:
- 5-17 yaş arası çocuklar ve gençler
- Şehirlerde yaşayan insanlar
Diğer faktörler şunları içerir:
- Kişisel veya ailede astım veya alerji öyküsü
- İkinci el tütün dumanına maruz kalma
- Ailesinde astım öyküsü olan çocuklar
- Alerjisi veya atopik dermatiti olan çocuklar
- Sigara dumanına maruz kalan(pasif içici) çocuklar
- Çevresel hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde yaşamak.
Astımın belirtileri nelerdir?
Belirtiler şunları içerir:
- Nefes almada güçlük veya nefes darlığı
- Göğüste sıkışma
- Nefes alırken hırıltı veya ıslık sesi
- Öksürme
- Nefes almak zorlaşır ve acıtabilir
- Şiddetli semptomlarla konuşmak ve uyumak daha zor olabilir.
Astım nasıl teşhis edilir?
Sağlık uzmanınız sağlık geçmişiniz hakkında sorular soracaktır. Sonrasında fiziksel bir muayene yapılacaktır. Önemli bir test spirometridir.
Spirometre, akciğerlerin ne kadar iyi çalıştığını bulmak için kullanılan bir cihazdır. Solunan havanın miktarını ve hızını ölçer.
Alerji durumlarını kontrol etmek için başka testler de yapılabilir.
Astım nasıl tedavi edilir?
Tedavi semptomlarınıza, yaşınıza ve genel sağlığınıza bağlı olacaktır. Ayrıca durumun ne kadar şiddetli olduğuna da bağlı olacaktır.
Astımın tedavisi yoktur. Genellikle tetikleyicilerden uzak durarak ve sağlık uzmanınızın önerdiği şekilde ilaç alarak, kontrol edilebilir.
Semptomları izlemek ve erken, uygun önlemleri almak astım tedavisinin önemli bir parçasıdır. Semptomlar kötüleşirse ne yapılacağını bilmek de öyle. Uzmanlar, doktorunuzla birlikte bir Astım Eylem Planı hazırlamanızı ve ailenizi ve yakın arkadaşlarınızı bunun amacı ve içeriği hakkında eğitmenizi tavsiye eder.
Astımla yaşamak/ Astımınızı Yönetin
Tetikleyicilerden uzak durmak astımı yönetmenin anahtarıdır. Tetikleyiciler kişiye özeldir ve alerjenler, tahriş edici maddeler, diğer sağlık sorunları, egzersiz, ilaçlar ve güçlü duygular gibi şeyleri içerebilir. Aşağıdakiler, maruziyetinizi sınırlamanıza yardımcı olabilir:
Alerjiler
- Toz: Toz, yıl boyunca en yaygın alerjendir. Alerjiye küçük toz akarları neden olur. Toz akarları şiltelerde, halılarda ve kanepeler ve sandalyeler gibi kumaş kaplı (döşemeli) mobilyalarda bulunur. En iyi sıcak ve nemli koşullarda yaşarlar. Maruz kalmanızı sınırlamak önemlidir. Haftalık olarak elektrikli süpürge ve toz alarak yaşam alanınızı olabildiğince temiz tutun. Halı kullanımını minimumda tutun ve yatak odasında ekstra özen gösterin.
- Polenler: Polene alerjiniz olabilir. Öyleyse, polen mevsimi boyunca tüm araba ve evin camlarını kapalı tutun. Klima kullanın. Dışarıda bulunduysanız, duş alın, saçınızı yıkayın ve içeri girerken kıyafetinizi değiştirin.
- Evcil Hayvanlar: Kürkü veya tüyü olan evcil hayvanlar genellikle alerjiye neden olur. Evcil hayvanınız varsa, onlara dokunmamaya çalışın. Evcil hayvanları mobilyalarınızdan, yatağınızdan ve yatak odanızdan uzak tutun. Evcil hayvanınızın tüylerini sık sık fırçalayın ve yıkayın.
- Küf : Bunlar astımı tetikleyebilir. Dışarıdayken nemli, gölgeli alanlardan uzak durun. Yemek pişirirken veya banyo yaparken egzoz fanları kullanın. İç ortam nemini % 45'in altında tutun. Eğer varsa, nem alma cihazınızı sık sık boşaltın ve temizleyin.
Egzersiz yapmak
Egzersiz, yaygın bir astım tetikleyicisidir. Ancak bir sağlık hizmeti sağlayıcısı size söylemediği sürece sporu veya egzersizi sınırlamayın. Egzersiz, sağlığınız ve akciğerleriniz için iyidir. Astımınız varsa yüzme, golf ve karate iyi seçeneklerdir. Egzersizden önce daima ısının. Ve sonra sakinleşin. Egzersize başlamadan önce sağlayıcınızdan hızlı rahatlama ilacınızı kullanmasını isteyin. Hangi tür egzersizlerin astım problemlerini tetiklediğine dair bir kayıt tutun ve semptomlarınızı yönetmenin olası yolları hakkında doktorunuzla konuşun.
Tahriş edici
Sigara içiyorsanız bırakın. Pasif içici olmaktan da kaçının. İnsanların arabanızda veya evinizde sigara içmesine izin vermeyin.
Ek olarak, diğer duman türlerinden uzak durun. Odun sobası veya gazyağı ısıtıcıları kullanmayın. Hava kirliliği olan bir bölgede yaşıyorsanız, hava kirliliğinin kötü olduğu günlerde içeride kalın ve dışarı çıkmanız gerekiyorsa maske takın. Ayrıca güçlü parfümlerden, temizlik ürünlerinden, taze boyalardan ve güçlü kokulu diğer şeylerden uzak durun.
İlaçlar
Bazı ilaçlar astım semptomlarını daha da kötüleştirebilir. Bu ilaçlar arasında aspirin, NSAID'ler (nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar) ve beta blokerler bulunur. Sağlayıcınızla astım geçmişiniz ve ilaç kullanımınız hakkında konuşun.
Diğer sağlık sorunları
Bazı sağlık sorunları astımı kontrol etmeyi zorlaştırabilir. Bunlar şunları içerir:
- Soğuk algınlığı ve grip gibi solunum yolu enfeksiyonları
- GERD (gastroözofageal reflü) ve mide ekşimesi
- Aşırı kilolu olmak
- Uyku apnesi
- Depresyon
Bu sorunlardan herhangi birini tedavi etmek için sağlık uzmanınızla birlikte çalışın.
Güçlü duygular
Gülmek ve ağlamakla gelen güçlü duygular astım semptomlarını tetikleyebilir. Duygularınızı nasıl daha iyi yönetebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Astımla ilgili önemli noktalar
- Astım, uzun süreli (kronik) bir akciğer hastalığıdır.
- Tetikleyiciler hassas hava yollarını tahriş eder. Bu nefes almayı zorlaştırır.
- Tetikleyicilerden uzak durmak tedavinin önemli bir parçasıdır.
- Uzun süreli ilaçlar semptomları kontrol eder. İlaçları her gün kendinizi iyi hissettiğinizde bile almalısınız.
- Kurtarma ilaçları semptomların hızlı bir şekilde giderilmesini sağlar. Ancak kısa vadelidirler.
- Bir Astım Eylem Planı, hastaların ve aile üyelerinin semptomları kontrol etmek için uygun, zamanında adımlar atmasına yardımcı olabilir.
Kaynak:
Yorumlar
Yorum Gönder